© American Chemical Society (A Britannica Publishing Partner)Zie alle video ‘ s voor dit artikel
stimulerend middel, elk geneesmiddel dat een lichaamsfunctie prikkelt, maar meer specifiek geneesmiddelen die de hersenen en het centrale zenuwstelsel stimuleren. Stimulerende middelen induceren alertheid, verhoogde stemming, waakzaamheid, verhoogde spraak en motorische activiteit en verminderen de eetlust. Hun therapeutisch gebruik is beperkt, maar hun stemmingsverhogende effecten maken sommige van hen krachtige drugs van misbruik.
de belangrijkste stimulerende middelen zijn amfetaminen en verwante verbindingen, methylxanthines (geméthyleerde purines), cocaïne en nicotine. Amfetaminen bereiken hun effect door de hoeveelheid en activiteit van de neurotransmitter noradrenaline (noradrenaline) in de hersenen te verhogen. Ze vergemakkelijken de afgifte van noradrenaline door zenuwcellen en interfereren met de heropname van de cellen en afbraak van de chemische stof, waardoor de beschikbaarheid binnen de hersenen wordt verhoogd. De meest gebruikte amfetaminen zijn methamfetamine (Methedrine), amfetamine sulfaat (Benzedrine), en dextroamfetamine sulfaat (Dexedrine). Amfetaminen werden voor het eerst gebruikt in de jaren 1930 om narcolepsie te behandelen en werden vervolgens voorgeschreven voor obesitas en vermoeidheid. Hun zware of langdurig gebruik veroorzaakt prikkelbaarheid, rusteloosheid, hyperactiviteit, angst, overmatige spraak en snelle stemmingswisselingen. Nog hogere doses of chronisch gebruik kan leiden tot agitatie, tremor, verwarring, en, in de meest ernstige gevallen, een toestand die lijkt op paranoïde schizofrenie. Bovendien kunnen teleurstellende effecten van diepe depressie en fysieke uitputting optreden nadat slechts een enkele dosis matige kracht afneemt. Bij herhaald gebruik ontwikkelt zich tolerantie, zodat een gebruiker grotere doses moet nemen, maar de bijbehorende afhankelijkheid is niet sterk genoeg om een fysieke verslaving te worden genoemd. Amfetaminen worden op grote schaal misbruikt, in sommige gevallen door werknemers of studenten die op zoek zijn naar meer fysieke energie en mentale scherpte om veeleisende taken te vervullen.
bepaalde drugs die verband houden met amfetaminen hebben dezelfde werking, maar zijn iets mildere stimulerende middelen. Onder hen zijn fenmetrazine (Preludin) en methylfenidaat (Ritalin). Het laatste medicijn wordt veel gebruikt om hyperactieve kinderen te “vertragen” en hun concentratievermogen te verbeteren.
De methylxanthinen zijn nog mildere stimulerende middelen. In tegenstelling tot de amfetaminen en methylfenidaat, die synthetisch worden vervaardigd, komen deze verbindingen van nature voor in verschillende planten en worden al vele eeuwen door mensen gebruikt. De belangrijkste van hen zijn cafeïne, theofylline en theobromine. De sterkste is cafeïne, dat is het actieve ingrediënt van koffie, thee, cola dranken, en maté. Theobromine is het actieve ingrediënt in cacao. Cafeïne vernauwt bloedvaten van de hersenen; om deze reden is het vaak een onderdeel van hoofdpijn remedies. Theofylline wordt gebruikt bij de behandeling van ernstige astma vanwege zijn vermogen om de bronchiolen in de longen te ontspannen.
cocaïne is een van de sterkste en kortstwerkende stimulerende middelen en heeft een groot potentieel voor misbruik vanwege zijn euforische en verslavingseffecten. Nicotine, het actieve ingrediënt in sigaretten en andere tabaksproducten, kan ook worden beschouwd als een stimulerend middel.