ondervoeding verwijst naar tekorten, excessen of onevenwichtigheden in iemands inname van energie en/of nutriënten. De term ondervoeding heeft betrekking op 3 brede groepen aandoeningen:

• ondervoeding, waaronder verspilling (laag gewicht voor lengte), groei (lage lengte voor leeftijd) en ondergewicht (laag gewicht voor leeftijd);
• micronutriëntengerelateerde ondervoeding, waaronder micronutriëntendeficiënties (een gebrek aan belangrijke vitaminen en mineralen) of micronutriëntenovermaat; en
• overgewicht, obesitas en dieet-gerelateerde niet-overdraagbare ziekten (zoals hart-en vaatziekten, beroerte, diabetes en sommige vormen van kanker).

verschillende vormen van ondervoeding

ondervoeding

Er zijn vier brede subvormen van ondervoeding: verspilling, groei, ondergewicht en tekorten aan vitaminen en mineralen. Ondervoeding maakt vooral kinderen veel kwetsbaarder voor ziekte en dood.

laag gewicht voor lengte staat bekend als wasting. Het duidt meestal op recent en ernstig gewichtsverlies, omdat iemand niet genoeg voedsel heeft gehad en/of een infectieziekte heeft gehad, zoals diarree, waardoor hij of zij gewicht heeft verloren. Een jong kind dat matig of ernstig verspild is, heeft een verhoogd risico op overlijden, maar behandeling is mogelijk.

lage lengte-voor-leeftijd staat bekend als groeivertraging. Het is het gevolg van chronische of recidiverende ondervoeding, meestal geassocieerd met slechte sociaaleconomische omstandigheden, slechte gezondheid en voeding van moeders, frequente ziekte, en/of ongepaste voeding en verzorging van baby ‘ s en jonge kinderen op jonge leeftijd. Het belemmeren houdt kinderen terug van het bereiken van hun fysieke en cognitieve potentieel.

kinderen met een laag gewicht voor leeftijd worden ondergewicht genoemd. Een kind dat ondergewicht kan worden belemmerd, verspild, of beide.

Micronutriëntengerelateerde ondervoeding

tekortkomingen in de inname van vitaminen en mineralen, vaak aangeduid als micronutriënten, kunnen ook worden gegroepeerd. Micronutriënten stellen het lichaam in staat om enzymen, hormonen en andere stoffen te produceren die essentieel zijn voor een goede groei en ontwikkeling.

jodium, vitamine A en ijzer zijn de belangrijkste in termen van de wereldwijde volksgezondheid; hun tekort vormt een grote bedreiging voor de gezondheid en ontwikkeling van populaties wereldwijd, met name kinderen en zwangere vrouwen in lage-inkomenslanden.

overgewicht en obesitas

overgewicht en obesitas is wanneer een persoon te zwaar is voor zijn of haar lengte. Abnormale of overmatige vetophoping kan de gezondheid schaden.

Body mass index (BMI) is een index van gewicht voor lengte die vaak wordt gebruikt om overgewicht en obesitas te classificeren. Het wordt gedefinieerd als het gewicht van een persoon in kilogram gedeeld door het kwadraat van zijn/haar lengte in meters (kg/m2). Bij volwassenen wordt overgewicht gedefinieerd als een BMI van 25 of meer, terwijl obesitas een BMI van 30 of meer is.

overgewicht en obesitas zijn het gevolg van een onbalans tussen energieverbruik (te veel) en energieverbruik (te weinig). Wereldwijd consumeren mensen voedingsmiddelen en dranken die meer energie-dichte (hoog in suikers en vetten), en die zich bezighouden met minder fysieke activiteit.

dieet-gerelateerde niet-overdraagbare ziekten

dieet-gerelateerde niet-overdraagbare ziekten (NCDs) omvatten hart-en vaatziekten (zoals hartaanvallen en beroerte, en vaak gekoppeld aan hoge bloeddruk), bepaalde kankers en diabetes. Ongezonde voeding en slechte voeding behoren tot de belangrijkste risicofactoren voor deze ziekten wereldwijd.

omvang van het probleem

in 2014 waren ongeveer 462 miljoen volwassenen wereldwijd ondergewicht, terwijl 1,9 miljard volwassenen ofwel overgewicht ofwel obesitas hadden.

in 2016 hadden naar schatting 155 miljoen kinderen jonger dan 5 jaar een ontwikkelingsachterstand, terwijl 41 miljoen kinderen overgewicht of obesitas hadden.

Ongeveer 45% van de sterfgevallen onder kinderen jonger dan 5 jaar is gerelateerd aan ondervoeding. Deze komen meestal voor in lage – en middeninkomenslanden. Tegelijkertijd neemt in deze landen het percentage kinderen met overgewicht en obesitas toe.

wie loopt risico?

elk land in de wereld wordt getroffen door een of meer vormen van ondervoeding. De bestrijding van ondervoeding in al zijn vormen is een van de grootste wereldwijde gezondheidsuitdagingen.

vrouwen, zuigelingen, kinderen en adolescenten lopen een bijzonder risico op ondervoeding. Het optimaliseren van voeding vroeg in het leven—inclusief de 1000 dagen vanaf de conceptie tot de tweede verjaardag van een kind—zorgt voor de best mogelijke start in het leven, met voordelen op lange termijn.

armoede vergroot het risico op en de risico ‘ s van ondervoeding. Mensen die arm zijn hebben meer kans om te worden getroffen door verschillende vormen van ondervoeding. Ondervoeding verhoogt ook de kosten van de gezondheidszorg, vermindert de productiviteit en vertraagt de economische groei, wat een cyclus van armoede en slechte gezondheid kan bestendigen.

the United Nations Decade of Action on Nutrition

op 1 April 2016 heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (VN) 2016-2025 uitgeroepen tot het United Nations Decade of Action on Nutrition. Het decennium is een ongekende kans om alle vormen van ondervoeding aan te pakken. Het stelt een concreet tijdpad voor de uitvoering van de afspraken gemaakt tijdens de Tweede Internationale Conferentie over Voeding (ICN2) te voldoen aan een set van globale voeding doelstellingen en dieet-gerelateerde NCD doelen 2025, alsmede de relevante doelstellingen in de Agenda voor een Duurzame Ontwikkeling in 2030, en in het bijzonder Duurzame Ontwikkeling Doel (SDG) 2 (eind honger, voedselzekerheid en betere voeding en het bevorderen van duurzame landbouw) en SDG 3 (zorgen voor gezond leven en het bevorderen van welzijn voor iedereen in alle leeftijden).

geleid door de WHO en de voedsel-en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO), vraagt het VN-decennium van actie inzake voeding om beleidsmaatregelen op zes belangrijke gebieden:

• creëren van duurzame, veerkrachtige voedselsystemen voor gezonde voeding;
• bieden van sociale bescherming en voedingsgerelateerde educatie voor iedereen;
• afstemming van gezondheidsstelsels op de voedingsbehoeften en universele dekking van essentiële voedingsinterventies;
• waarborgen dat het handels-en investeringsbeleid de voeding verbetert;

ouwen aan veilige en ondersteunende omgevingen voor voeding op alle leeftijden; en

• versterking en bevordering van voedingsgovernance en verantwoordingsplicht, overal.

WHO respons

WHO streeft naar een wereld die vrij is van alle vormen van ondervoeding, waar alle mensen gezondheid en welzijn bereiken. Volgens de voedingsstrategie 2016-2025 werkt de WHO samen met de lidstaten en partners aan universele toegang tot effectieve voedingsinterventies en tot gezonde voeding uit duurzame en veerkrachtige voedselsystemen. WHO gebruikt zijn bijeenroepende macht om te helpen prioriteiten en beleid vast te stellen, af te stemmen en te bepleiten die voeding wereldwijd vooruit helpen; ontwikkelt empirisch onderbouwde richtsnoeren op basis van robuuste wetenschappelijke en ethische kaders; ondersteunt de vaststelling van richtsnoeren en de uitvoering van effectieve voedingsacties; en monitort en evalueert de uitvoering van beleid en programma ‘ s en de resultaten op het gebied van voeding.

deze werkzaamheden zijn vastgelegd in het uitgebreide uitvoeringsplan voor voeding van moeders, zuigelingen en jonge kinderen, dat in 2012 door de lidstaten is aangenomen bij een resolutie van de Wereldgezondheidsvergadering. Maatregelen om een einde te maken aan ondervoeding zijn ook van vitaal belang voor het bereiken van de voedselgerelateerde doelstellingen van het mondiaal actieplan voor de preventie en bestrijding van niet-overdraagbare ziekten 2013-2020, de mondiale strategie voor de gezondheid van vrouwen, kinderen en adolescenten 2016-2030 en de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling.